بررسی بیوسیستماتیکی جنس .panicum l (از تیره poaceae) در ایران

جنس panicum l. با نام فارسی «ارزن»، متعلق به تیره poaceae، زیرتیره ی panicoideae و تبار paniceae است و یکی از مهم ترین جنس های این تبار به شمار می رود. این جنس تقریباً دارای 450 گونه با پراکنش جهانی است که اساساً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری توزیع یافته اند. این جنس در ایران دارای شش گونه است که اغلب در مناطق مرکزی و جنوبی کشور پراکنده اند. در تحقیق حاضر، گونه های جنس panicum از لحاظ صفات ریخت شناسی، تشریحی و کروموزومی مورد بررسی قرار گرفتند. طی آنالیزهای آماری که توسط نرم افزار spss ver. 16 برای بررسی صفات ریختی صورت گرفت، صفاتی از قبیل زگیلکی یا صاف بودن سطح بالایی برگ، حالت سنبلک، اندازه گلپوش ها نسبت به یکدیگر، عرض سنبلک، طول و عرض گلپوش پایینی و طول پوشینک پایینی دارای بالاترین تأثیر در جداسازی گونه ها بودند. همچنین نتایج مطالعات ریزریخت شناسی پوشینک گلچه زایای سنبلک، تفاوت هایی را از عدم وجود زگیلک (papilla) تا وجود زگیلک ساده و مرکب در بین گونه های این جنس نشان داد. نتایج مطالعات تشریحی بشره برگ، ساقه و پهنک برگ که برای اولین بار در ایران صورت گرفت، نشان می دهد که گونه ها از نظر ویژگی های تشریحی دارای تفاوت می باشند. بشره پشتی و شکمی گونه ها از نظر ویژگی هایی مانند وجود یا عدم وجود زگیلک، فراوانی پریکل ها (prickles) و نسبت طول سلول رأسی به قاعده ای ریزکرک ها با یکدیگر متفاوت است. نتایج مطالعات تشریحی ساقه نشان داد که گونه ها از نظر صفاتی مانند توپر یا توخالی بودن ساقه، وجود بافت آئرانشیم در ساقه و تعداد دستجات آوندی متفاوت هستند. در مطالعات تشریحی پهنک برگ، تجزیه به عامل ها، تأثیر بالای صفاتی از قبیل کم عمق یا عمیق بودن شیار سطح شکمی و پشتی برگ، کشیدگی سلول های بی رنگ از سلول های حبابی تا بشره پشتی، شکل گوشه برگ و تعداد غلاف آوندی در رگبرگ اصلی را در جداسازی گونه ها، نشان داد. همچنین مطالعات تشریحی بشره پشتی گلپوش پایینی و پوشینه و پوشینک گلچه ی پایینی، برای اولین بار در ایران انجام شد. این اجزا، از لحاظ وجود یا عدم وجود ریزکرک، پریکل و نیز فراوانی آن ها در بین گونه ها، متفاوت بودند. بررسی های کروموزومی برای اولین بار در ایران انجام شد. عدد کروموزومی برای دو گونه p. antidotale و p. turgidum، 2n=18 گزارش می شود.